درآمدی بر نگرش اسلام و حقوق بین الملل بشردوستانه در حفظ محیط زیست

محمود گلستانی-الهام پهلوانی

هدف اصلی از حفاظت محیط زیست در منابع اسلامی و اسناد بشر دوستانه، پرهیز از آسیب رساندن به عناصر طبیعی است. محیط زیست موهبتی است الهی که استفاده مفید و صیانت از آن می‌تواند اثرات رو به رشدی در زندگی انسان و ارتقاء کرامت انسانی داشته باشد. احکام اسلامی و اسناد حقوق بین‌الملل بشر دوستانه به قواعد مرتبط با حفظ محیط زیست که هدف آنها منافع مشترک بشریت است، توجه‌ای ویژه داشته و ابراز می‌دارند که حق بر محیط زیست، تکلیف و مسئولیت در برابر محیط زیست را به همراه دارد. لذا هر عملی که مغایر با منافع مشترک بشریت باشد، باید مورد پیگرد قرار گیرد.

ریشه حقوق بشر دوستانه، مسأله کرامت انسانی است. قرآن کریم در آیه 70 سوره مبارکه اِسراء "وَ لَقَدْ کَرَمْنا بَنی آدَمَ" بر این اصل آفرینش تأکید دارد که بشریت مورد تکریم خداوند است. یکی از وظایف اصلی بشر حفظ جان است که این مهم جز با زیستن در محیطی ایمن و سالم ،امکان‌پذیر نمی‌باشد.

اهمیت حفظ محیط زیست برای جامعه بشری و افزایش روز افزون مخاطراتی که به واسطه مخاصمات مسلحانه و پیشرفت تکنولوژی، این عنصر طبیعی را در معرض تهدید قرار می‌دهد، اندیشه حمایت از محیط زیست را در جامعه بین‌المللی مطرح کرد که با فعالیتهای تابعان حقوق بین‌الملل، موضوع بسیاری از کنوانسیون‌ها و منابع متعدد بین‌المللی قرار گرفت.

لینک مطلب

بررسی تطبیقی حمایت از حقوق بشر در اسلام و حقوق بین الملل معاصر

سید ابراهیم حسینى

چکیده

اصل «عدم مداخله» و اصل «منع توسل به زور» از جمله اصول کلى حاکم بر روابط بین المللى است که کلیت آن، هم در نظام حقوقى اسلام و هم در نظام حقوق بین الملل معاصر پذیرفته شده است. البته در هر دو نظام حقوقى، موارد متعددى به عنوان استثنا بر این دو قاعده لحاظ شده است. یکى از مواردى که به عنوان توجیه استفاده از زور و مداخله، مطرح شده است، مداخله نظامى اعم از حمله مسلحانه یا اعزام گروه هاى مسلّح یا کمک تسلیحاتى و نظامى به کشورى علیه کشور دیگر، به منظور حفظ و دفاع از حقوق انسانى است. اصولاً در تفکر اسلامى و حقوق بین الملل معاصر، اهم حقوق انسانى کدام است؟ و آیا هر گاه دولتى حقوق اساسى بشر را در قلمرو حاکمیت خود نقض کند، سایر دولت ها یا سازمان هاى بین المللى، «حق» یا «وظیفه» مداخله و توسل به زور علیه آن کشور را دارند، یا آن که این امر، عملى نامشروع مى باشد؟ هدف این نوشتار، مقایسه اجمالى «حمایت از حقوق بشر» در نظام حقوق بین الملل اسلام و حقوق بین الملل معاصر مى باشد.

اشتراک نظر و سابقه تاریخى حمایت از حقوق بشر

یکى از اصول کلى سیاست خارجى دولت اسلامى، مبارزه با ظلم و استعمار و خفقان و دیکتاتورى و حمایت از امت اسلامى و دفاع از همه مظلومان و مستضعفان جهان در مقابل متجاوزان و ستمگران و طاغوت ها مى باشد، و این امر، یکى از اهداف جنگ هاى مشروع در نظام حقوقى اسلام و از مصادیق «جهاد فى سبیل اللّه» مى باشد; چه این که بدون تردید از نمونه هاى بارز ظلم و تجاوز، تعدّى به حقوق اساسى و آزادى بشر است و 

همان طورکه درمقدمه اعلامیه اسلامى حقوق بشرمصوّب1990میلادى دراجلاسوزراى امور خارجه کشورهاى عضو سازمان کنفرانس اسلامى در قاهره([1] ) آمده است: «حقوق اساسى و آزادى هاى عمومى در اسلام، جزئى از دین مسلمین است.»([2] ) 

جزوه درسی حقوق بین المللی اسلام

شناسایی از دیدگاه حقوق بین المللی اسلام و حقوق بین الملل معاصر

 

 تهیه کننده حمید حیدری

 

چکیده

       از دیدگاه اسلام آن نظام حقوقی درست، استوار و شایسته حکومت بر زندگی انسان ها است، که بنیـادی الهی داشته بـاشد؛ و چون خدا ـ خـالـق بشر ـ آن را خود تـرسیم می کند، پس قادر است که قواعد و مقررات حقوقی را درست هماهنگ با مقتضای طبیعت بشر قرار بدهد؛ و باز چون قوانین طبیعی تغییر ناپذیر و ثابتند، ما نیز در زمینه مقررات حقوقی الهام یافته از فطرت، با مقرراتی ثابت سر و کار خواهیم داشت. تردیدی نیست که حقوق بین الملل اسلامی به معنای مقررات کلی حاکم بر روابط بین المللی یک کشور مسلمان، عمدتاً در دوره دهساله زندگی سیاسی پیامبر بزرگوار اسلام در مدینه، تکوین یافت. اولین دولت اسلامی با هجرت پیامبر صلی الله علیه وآله و سلم به مدینه شکل گرفت. پیامبر اکرم با پیمان مدینه جمعیت دولت خویش را مشخص کرد مسلمانان  و یهودیان اعضای اولیه جمعیت شدند. با فتح مکه و برخی سرزمینهای دیگر و مسلمان شدن مردم آن سرزمینهاجمعیت مسلمان دولت اسلامی افزایش یافت و با نزول سوره توبه و تشریع پیمان ذمه عضویت پیمانی در دولت اسلامی افزون بر یهودیان مدینه سایر اهل کتاب را نیز شامل شد. به این ترتیب با تأسیس دولت اسلامی در مدینه نهاد تابعیت نیز به وجود آمد. این تابعیت بر یکی از دو معیار ایمان یا پیمان استوار بود. لذا یکی از مبانی تقسیم بندی جریانهای سیاسی و فکری در قرآن، ایمان و بی ایمانی افراد و جناح های فکری و سیاسی است. از این رو فقها کشورها را به لحاظ موضعی که در برابر اسلام اتخاذ می کنند، به عنوان «دار» یاد کرده و هر داری را مبین همان حالتی قرار داده اند که مردمشان از نظر عقیدتی و سیاسی برای خود برگزیده اند. در شناسایی کشورها نیز اسلام در سه زمینه عمده به آن توجه دارد؛ قدرتی مشروع و بر حق است که بر اساس معیار اسلام باشد، قدرت مورد نظر مشروع است اما به لحاظ قانونی و  النهایه رژیم حاکم برآن حتی فاقد همین مشروعیت قانونی نیز باشد و فقط به جهت اضطرار ناگزیر از شناسایی کشور مربوطه باشد. البته ضرورت شناسایی از دیدگاه اسلام و معاصر نیز متفاوت است به جهت اینکه در اسلام، شناسایی تا رفع ضرورت ادامه دارد، در حالیکه در بین ملل معاصر چنانچه منافعی در بر داشته  باشد، حتی این شناسایی توسعه و ادامه نیز پیدا می کند.

 

واژگان کلیدی :شناسایی، دولت، حکومت، شناسایی دوژوره، دو فاکتو، شناسایی صریح، شناسایی ضمنی

 

 

 

مسائل مهم حقوق بین الملل از دیدگاه اسلام

مسائل مهم حقوق بین الملل از دیدگاه اسلام

به نقل از سایت موسسه فرهنگی بشارت

اینک ، به اختصار ، به بررسی مبانی نظری اسلام نسبت به مهمترین مسائل حقوق بین ا لملل می پردازیم . مجددا یادآور می شویم که حقوق بین الملل خود به دو شاخه مهم عمومی و خصوصی تقسیم می شود . موضوع حقوق بین الملل عمومی دولتها و سازمانهای بین المللی است و مهمترین مباحث آن عبارت است از : تعریف بین المللی دولت و شناسایی دولتها ، روابط مسالمت آمیز بین المللی ، مسؤولیت بین المللی دولتها ، معاهدات بین المللی ، حل مسالمت آمیز اختلافات بین المللی ، حقوق جنگ ، سازمانهای بین المللی و ... .

موضوع حقوق بین الملل خصوصی حقوق فرد در زندگی بین المللی است و مهمترین مباحث آن عبارت است از تابعیت ، اقامتگاه ، وضعیت حقوقی بیگانگان و تعارض قوانین .

لیست کامل سازمان های پولی و مالی بین المللی

در لیست زیر عناوین فارسی و انگلیسی سازمانهای بین المللی پولی و مالی و اقتصادی به همراه حروف اختصاری انها آمده است.

مواد طرح مسؤولیت بین المللی دولتها در قبال اعمال متخلفانۀ بین المللی

بخش نخست

عمل متخلفانۀ بین المللی یک کشور

فصل نخست

اصول عمومی

مادۀ 1

مسؤولیت کشور در برابر اعمال متخلفانۀ بین المللیش

هر عمل متخلفانۀ بین المللی یک کشور،مسؤولیت بین المللی آن کشور را به دنبال دارد.

مادۀ 2

عناصر یک عمل متخلفانۀ یک کشور

عـمـل مـتـخـلـفـانـۀ بین المللی یک کشورهنگامی موجود است که رفتار دربرگیرندۀ یک فعل یا ترک فعل:

الف)بـــه مــــــوجــــــب حـــــقـــــوق بــــــیــــــن الـــــــمـــلــــل،قــــابــــل انــــتـــســــاب بـــه کـــشـــور بـــاشـــد؛و

ب)نقض تعهد بین المللی کشور را بنیان نهد.

مادۀ 3

توصیف عمل یک کشور به عنوان متخلفانه از نظر بین المللی

تــوصــیف عــمــل یک کــشــور به عــنــوان متخلفانه از نظــر بین المللی،تحت حکــومت حقوق بین الملل است.چـنـیـن توصـیـفـی،با توصیف همان عــمــل به عـــنــوان قـــانونی توسط حــقــوق داخلی متـــأثر نمی گردد.

قابل توجه دانشجویان ارشد

مباحث مهم حقوق بین الملل اقتصادی در تاریخ هفدهم خرداد بر روی سایت قرار خواهد گرفت.

دانشجویان ارشد علوم سیاسی می توانند 5 مورد از قوانین اساسی کشورها را از قوانین اساسی موجود در سایت تهیه کنند و برای قانون اساسی چین باز هم به همین سایت مراجعه نمایند.

هرگونه کپی برداری از مطالب سایت بدون کسب اجازه از مدیریت سایت مشمول قوانین جمهوری اسلامی ایران بوده و پیگرد قانونی دارد

تعریف ومنابع حقوق بین الملل اقتصادی - حقوق بین الملل اقتصادی وکشورهای درحال توسعه (1992)

تالیف: Hazel Fox et al 

ترجمه دکتر محمد جعفر قنبری جهرمی 

1. مقدمه 

حقوق بین الملل اقتصادی بعنوان بخشی از حقوق برای حقوقدانان انگلیسی نامأنوس میباشد. درعین حال، هیچکس رشد فزینده همکاری بین المللی در زمینه اقتصادی بعد از جنگ دوم جهانی ونقش فعال انگلستان را دراین پروسه انکار نمیکند. جان مینراد اقتصاد دان بریتانیایی در طرح ریزی سیستم برتن وودز( Bertton Woods) چهرهای کلیدی داشت. این سیستم ایجاد سه سازمان را پیش بینی میکرد: اولاً صندوق بین الملل پول (IMF) بمنظور تامین ثبات در مبادلات پولی بین دولتها بعد از جنگ وثانیاً بانک بین المللی ترمیم وتوسعه ( IBRDـ معروف به بانک جهانی) به منظور فراهم نمودن کمک توسعهای که این امکان را به همه دولتها میداد تا در تجارت جهانی فعالانه شرکت کنند. بریتانیا از جمله دولتهای موسس دو سازمان مزبور بود وهمچنین در برنامههای مربوط به بازسازی اروپای غربی وکمک به کشورهای از استعمار رهایی یافته افریقایی، آسیایی حوزه کارائیب شرکت داشت. و اما سازمان سوم در سیستم برتن وودز یعنی «سازمان تجارت بین المللی ITO» بویژه بخاطر «عدم تصویب کنگره ایالات متحده، هرگز موجودیت پیدا نکرد…خلاء ناشی از عدم تأسیس «سازمان تجارت بین المللی » از طریق « موافقتنامه عمومی تعرفه وتجارت » (GATT) جبران شد. موافقتنامه به طور موقت به اجرا گذاشه شد وبریتانیا بعنوان یک عضو مؤسس به همراه سایر کشورهای صنعتی غربی، با اتکاء بر مقررات مندرج در آن، بر آزادسازی هر چه بیشتر تجارت جهانی همت گماشتند. در سا 1973 پادشاهی متحد( انگلستان) در یک اقدام دیر هنگام به معاهدات مؤسس جامعه اروپایی یعنی: جامعه ذغال سنگ وفولاد اروپایی (ECSC) جامعه انرژی اتمی اروپایی(Euratom) وجامعه اقتصادی اروپایی (EEC) ملحق شد واز این رو در حال حاضر، یک کشور عضو مهمترین گروه منطقهای در بین کشورها یعنی جامعه اقتصادی اروپایی به شمار میرود. 

اهم موضوعات حقوق بین الملل اقتصادی

مقدمه:

حقوق بین الملل اقتصادی ما مد نظر قرار دادن اثرات حاصله از تفاوت‌های بین‌المللی میان منابع تولیدی و نیازهای بازار و نهادهای بین‌المللی سعی در تنظیم روابط تجاری، مالی و پولی میان تابعان حقوق بین الملل دارد. 

و در این راستا قواعدی را برای تنظیم جریان تجارت کالا و خدمات از راه مرزهای بین‌المللی و از جنبه‌های عرضه و تقاضا،ادغام اقتصادی و متغیرهای سیاسی مانند نرخ تعرفه و سهمیه بازرگانی و ... ایجاد می نماید.

در کل موارد زیر که مربوط به اقتصاد بین الملل است می بایست در این حوزه قاعده مند گردد:

سرمایه‌گذاری بین‌المللی جریان سرمایه در میان بازارهای سرمایه بین‌المللی و تاثیر آن بر نرخ ارز .

جریان‌های پولی و کلان کشورها 

اقتصاد سیاسی بین‌الملل  و تاثیر ان بر اقتصاد  مانند درگیری‌های بین‌المللی،مذاکرات بین‌المللی،تحریم‌های بین‌المللی؛ امنیت ملی و ملی‌گرایی اقتصادی؛قراردادهای بین‌المللی و نظارت‌ها.

اقتصاد بین‌الملل در مورد وابستگی متقابل اقتصادی میان کشور ها بحث می کند اقتصاد بین‌الملل به بررسی جریان کالاها خدمات و پرداخت های یک کشور با سایر کشور های جهان می پردازد.که شامل دو بخش است.

1)مبادله کالا و خدمات بین کشور ها (تجارت بین‌الملل)

2) الگوی تعیین نرخ ارز و تراز پرداخت ها (مالیه بین‌الملل)

_______________________________________________________

با توجه به تعریف حقوق بین الملل اقتصادی ما با چند موضوع عمده در این شاخه مطالعاتی سر و کار داریم.

در تعریف به قواعد، هنجارها، سازمانها و تشکیلات و تأسیساتی اشاره شده است که به تنظیم رفتارها، روابط و مبادلات اقتصادی میان تابعان حقوق بین الملل می پردازد.

با این وصف در این حوزه می بایست به موارد زیر بپردازیم.

1: تعاریف و مفاهیم

2: قواعد و هنجارها

3: سازمان ها و تأسیسات حقوقی بین المللی

4: تابعان حقوق بین الملل

5: مطالعات موردی و مصادیق 

صلاحیت فرا سرزمینی در حقوق بین الملل در پرتو خرق حجاب شخصیت حقوقی شرکت

 

چکیده

منظور از صلاحیت، توانایی و اختیار دولت برای اعمال اقتدار و قدرت نسبت به اتباع و ساکنین در قلمرو سرزمینی،

از طریق نهادهای رسمی است. این توانایی حسب مورد، از طریق نهادهای اجرایی ، تقنینی یا قضا یی اعمال می شود. اعمال و تسری این صلاحیت در خارج از سرزمین دولت، صلاحیت فراسرزمینی نام دارد.

ت اجایی که به صلاحیت قضایی مربوط می شود، دادگاه های دولتی برای اعمال صلاحیت بر قضایای فراملی از قواعد و معیارهای سنتی صلاحیت کمک می گیرند مانند صلاحیت مبتنی بر محل وقوع شیء، صلاحیت مبتنی بر محل تجارت و صلاحیت مبتنی بر محل حضور خوانده و مانند آن ها. اما حضور وسیع شرکت های فراملی یا چندملیتی در عرصه بین المللی ، به ویژه پیچیدگی ساختار این شرکت ها و گستره فعالیت آن ها مسائ ل تازه ای را، از حیث صلاحیتی در دعاوی که فراملی ها در آنها درگیر هستند، نزد محاکم داخلی و مراجع بین المللی پیش آورده است که حل آنها  اقتضا می کند معیارهای جدیدی برای صلاحیت قضایی دولت در نظر گرفته شود. سازو کار خرق حجاب در همین راستا ایجاد شد ه و  توسعه یافته که هدف آن جلوگیری از تقلب و سوءاستفاده از اصل استقلال شخصیت حقوقی شرکت از سهام داران است .

بر این اساس، مرجع رسیدگی می تواند پوسته شخصیت حقوقی شرکت را کنار زند و صلاحیت قضایی خود را از شرکت فرعی به شرکت اصلی یا به سهام داران آن تعمیم دهد و بدین سان صلاحیت فراسرزمینی خود را توجیه نماید .

این قاعده ابتدا در دعاوی تجاری و اقتصادی مطرح شد اما در مراجع قض ایی بین المللی نیز برای توجیه حمایت دیپلماتیک دولت از سهام داران و حتی در پاره ای دعاوی حقوق بشری مورد استناد قرار گرفته است. این قاعده، هم در دکترین و هم در رویه قضایی مورد قبول و استقبال واقع شده است.

واژگان کلیدی

صلاحیت دولت، صلاحیت فراسرزمینی، خرق حجاب، صلاحیت بر شرکت فرعی، اصل استقلال شخصیت حقوقی

شرکت تجاری از سهام داران، اصل مسئولیت محدود سهام داران.

لینک مطلب